Giải quyết bất bình đẳng trong ngành cà phê

Ngành cà phê đã đi qua một chặng đường dài. Từ nhiều thế kỷ trước, nó đã được các cường quốc thuộc địa châu Âu vận chuyển khắp thế giới. Cho đến hiện tại, những đế chế thuộc địa này chỉ còn là dĩ vãng. Nhưng những dấu ấn của họ trên lĩnh vực cà phê ngày nay vẫn còn được để lại.

Cascafe đã xem xét cách mà chủ nghĩa thực dân đã hình thành ngành cà phê ngày nay Hãy đọc tiếp để tìm hiểu thêm về tình trạng bất bình đẳng vẫn tồn tại như thế nào và ở đâu. Cũng như xem cách chúng ta có thể giải quyết chúng.

CHỦ NGHĨA THỰC DÂN VÀ CÀ PHÊ

Cà phê được giao dịch trên toàn cầu trong “làn sóng đầu tiên”. Chúng đã trở thành một mặt hàng được sản xuất hàng loạt. Điều này phần lớn được tạo nên bởi các cường quốc thuộc địa châu Âu. Vào cuối những năm 1700, các cường quốc thuộc địa này được thành lập tại các quốc gia sản xuất cà phê ở Caribe, châu Á và châu Mỹ.

Vào những năm 1800, lượng tiêu thụ cà phê tăng theo cấp số nhân. Bởi vì khi đó, nó trở nên dễ tiếp cận hơn trên khắp thế giới. Nhu cầu tăng cao đã dẫn đến việc sản xuất hàng loạt. Và hầu hết những người định cư châu Âu đã đáp ứng bằng cách thành lập các khu trồng cà phê tại các thuộc địa của họ. Để giảm thiểu chi phí sản xuất và tối đa hóa lợi nhuận, nhiều đồn điền đã nhập khẩu nô lệ từ châu Phi.

Ở Kenya, các khu vực trồng cà phê được gọi là “cao nguyên trắng” vào những ngày đó. Tất cả giá trị đã được mang trở lại các quốc gia châu Âu và châu Mỹ. Còn lục địa châu Phi thì không còn gì cả.

Ngày nay, chế độ nô lệ đã được xóa bỏ. Những thuộc địa này đều đã trở thành các quốc gia độc lập. Nhưng những ảnh hưởng của nó vẫn có thể được cảm nhận cho đến tận ngày nay. Sau khi chủ nghĩa thực dân chấm dứt, đất trồng cà phê được trả lại cho những người sản xuất bản địa. Nhưng nhiều người trong số họ chỉ còn lại những mảnh đất nhỏ. Do đó, bán hàng thông qua các công ty đa quốc gia là điều mà họ buộc phải làm. Điều này khiến cho việc mở rộng quy mô và phát triển một cách hiệu quả là không thể.

NHỮNG CẤU TRÚC THUỘC ĐỊA NÀO VẪN CÒN TỒN TẠI?

Bạn đã hiểu về cách mà chủ nghĩa thực dân ảnh hưởng đến thương mại cà phê trong suốt lịch sử. Và giờ hãy cùng khám phá xem nó ảnh hưởng như thế nào đến lĩnh vực này ngày nay.

Giá trị gia tăng vào cuối chuỗi cung ứng

Về mặt lịch sử, “giá trị” đã được thêm vào cà phê ở nước tiêu thụ. Như vậy, đây là nơi tạo ra phần lớn lợi nhuận. Đây là một điều không thay đổi hiện nay đối với hầu hết các mặt hàng. Bao gồm cả cà phê.

Các nhà sản xuất cà phê chủ yếu xuất khẩu cà phê nhân (green coffee). Đây là một mặt hàng thô có giá trị thị trường thấp và ít có tiềm năng sinh lời. Nhưng nó vẫn mang lại lợi ích cho những người ở dưới cùng của chuỗi giá trị. Chính là những nhà sản xuất. Mặc dù thực tế là phần lớn chất lượng cà phê được thu nhận ở cấp trang trại.

Giá cả được quy định bởi các nước tiêu thụ

Các nhà sản xuất cà phê thường là “price taker (người chấp nhận giá)”. Nhiều người trong số họ không thể quyết định khi nào họ bán cây trồng và bán với giá nào. 

Các quyết định về giá thường được đưa ra bởi các nước tiêu thụ. Trong khi những nước sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi sự biến động giá cả- nước sản xuất, phần lớn không thể quyết định chúng. Hiện nay, các nỗ lực để định giá cà phê một cách bao trùm hơn vẫn đang được thực hiện. Việc phá vỡ mô hình đã tồn tại này vẫn còn là một chặng đường dài.

Tổ chức nước ngoài

Các nhà máy sẽ đặt trụ sở tại các nước sản xuất cà phê, nhưng chúng thường do các tổ chức nước ngoài sở hữu và điều hành. Các công ty này chủ yếu là của châu Âu và Mỹ. 

Điều này là do chi phí nhân công rẻ hơn. Gần đây, các nhà máy nước ngoài sẽ ký hợp đồng nhiều năm với các nhà sản xuất để ổn định. Họ sử dụng sự ổn định như một động lực khi giá thị trường biến động. 

Các nhà sản xuất sẽ được cung cấp khả năng tiếp cận tín dụng bởi các nhà máy này. Nhưng là với một lãi suất cao. Trong một số trường hợp nhà sản xuất không trả được nợ, nhà máy sẽ lấy trang trại của họ. Đây là một hệ thống gợi nhớ đến chủ nghĩa thực dân.

NHỮNG ĐIỀU ĐÓ ĐÃ THAY ĐỔI NHƯ THẾ NÀO?

Bà Phyllis Johnson, chủ tịch và cũng là nhà sáng lập BD Imports. Bà nhấn mạnh rằng mặc dù nhiều nước sản xuất cà phê đã hoàn toàn độc lập, nhưng các mối quan hệ thương mại mạnh mẽ nhất vẫn còn tồn tại ngày nay. Đây chính là sản phẩm của chủ nghĩa thực dân.

Nếu chúng ta để cho ai đó nắm quyền sở hữu đất đai và văn hoá, thì việc cải cách, giành quyền lực và sức mạnh của chính mình là vô cùng khó khăn. Việc quốc gia khác dễ bị tổn thương là một điều dường như mãi mãi.

Nền kinh tế thị trường tự do ở các nước sản xuất

Về lý thuyết, độc lập và thị trường tự do lẽ ra sẽ cải thiện nhiều thứ cho các nước sản xuất cà phê. Tuy nhiên, không phải lúc nào lý thuyết cũng giống với thực tế. Trong một số trường hợp nó đã có tác dụng ngược lại.

Trong những năm 1980 và 1990, làn sóng tự do hóa thị trường tràn qua châu Phi và châu Mỹ Latinh. Đây như là một phần của các chương trình điều chỉnh cơ cấu kinh tế của Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

Điều này đã khiến các nhà sản xuất tại Châu Phi gặp bất lợi. Vì họ không có sự chuẩn bị sẵn. Họ không thể cạnh tranh trên thị trường cà phê toàn cầu. Vì không có quy mô sản xuất cần thiết. Tự do kinh tế đối với họ không hoàn toàn có lợi như trên giấy tờ.

Hơn nữa, các khoản trợ cấp từ trước của chính phủ cũng đã bị loại bỏ bởi chương trình này. Dẫn đến việc canh tác trở nên rất tốn kém. Cạnh tranh trên thị trường toàn cầu đã trở nên bất khả thi.

Thiếu quyền sở hữu sản phẩm 

Có một vấn đề xảy ra ở các nước sản xuất là phải tiêu thụ cà phê nội địa. Đối với nhiều nước sản xuất, nó cũng có thể là một lời nhắc nhở về các cấu trúc thuộc địa. 

Phyllis đã chia sẻ về một giai thoại khi còn ở Uganda. Một lần, Phyllis đã nói chuyện với những người phụ nữ ở nông thôn. Họ cùng nhau trò chuyện về cà phê. Những người phụ nữ đó gọi là phê là “sản phẩm đánh bông”. Bởi cà phê là một sản phẩm liên quan đến nỗi đau và sự áp bức của họ. Trồng cà phê một cách có hiệu quả là điều mà họ bắt buộc phải làm. Không có sự lựa chọn thay thế nào khác cho thu nhập. 

Đã có sự tăng trưởng trong việc tiêu thụ cà phê ở Uganda. Nhưng ở các vùng nông thôn, nhiều người trồng không biết cà phê được sử dụng để làm gì. Nếu các nhà sản xuất không tiêu thụ cà phê hoặc không liên quan đến nó, thì làm sao họ thực sự có quyền sở hữu đối với cây trồng của mình?

Một tư duy thuộc địa

Cho đến hiện nay, nhiều thuộc địa cũ hiện đã giành được độc lập trở lại. Nhưng đối với nhiều quốc gia, điều này không mang lại nhiều thay đổi thực sự. Nếu bạn là sản phẩm của nhiều thế hệ người bị đô hộ, bạn sẽ tiếp tục đi theo con đường tương tự. Vì bạn không biết gì khác. Không ai có thể thay đổi bất cứ điều gì chỉ vì các chính sách hoặc hệ thống đã thay đổi. Kể cả kẻ áp bức và người bị áp bức. 

Sự tồn tại của lối tư duy thuộc địa này là một trở ngại lớn trong việc trao quyền cho các nhà sản xuất cà phê. Ở Mỹ Latinh, các bất động sản gia đình đã có sự phát triển đáng kể. Đây là những người nghèo đã lớn lên bằng cách liên kết với những người chơi thuộc địa. Họ có thể là người địa phương. Họ có cùng tư duy khai thác. Và đôi khi là quay lưng lại với các cộng đồng bản địa mà họ đến. 

Nhờ quy mô của họ, những khu bất động sản này dễ nhìn thấy hơn so với các nhà sản xuất nhỏ hơn khác. Điều này có nghĩa là họ có nhiều khả năng thu hút đầu tư từ các nhà rang xay trên toàn thế giới hơn trong khi thực tế họ là những người ít cần nhất.

LÀM THẾ NÀO CÁC NHÀ SẢN XUẤT CÓ THỂ SỞ HỮU CÀ PHÊ CỦA HỌ?

Thay đổi lối tư duy 

Một lối suy nghĩ và hành động đã ăn sâu vào xã hội và giờ đây ta cần thay đổi nó? Liệu đây có phải một điều dễ dàng? Tất nhiên câu trả lời là không. Nhưng nó là điều mà chúng ta buộc phải làm.

Phyllis nói rằng đây là sự mong muốn và hứng thú khi được hành động. Lối tư duy đó đang thay đổi cách bạn nhìn, cách bạn hoạt động.

Bà ấy cho biết thêm, đặt những câu hỏi hóc búa là một phần quan trọng của cuộc hành trình. Ví dụ như tại sao ở Papua New Guinea không có ai sở hữu giấy phép cà phê của nhà xuất khẩu?

Phyllis muốn các hệ thống mà vốn dĩ chúng ta coi là bình thường phải kiểm tra chặt chẽ. Bà cũng nhấn mạnh sự quan trọng của việc làm này. 

Nói về các vấn đề

Chủ đề về bất bình đẳng trong ngành cà phê và trao quyền cho các nhà sản xuất đang rất được quan tâm. 

Nhưng sự thay đổi về một điều gì đó chỉ được bắt đầu khi ta nhận ra vấn đề và thảo luận cởi mở về chúng. Ngay cả khi đây là những chủ đề khiến ta cảm thấy không thoải mái. Chúng ta phải hiểu nguyên nhân sâu trong vấn đề trước khi muốn loại bỏ nó. 

Hơn nữa, một rào cản đáng kể đối với sự thay đổi lâu dài và bền vững trong ngành cà phê là thời gian và nguồn lực. Và chưa kể là cần đến sự thích ứng từ tất cả các bên liên quan. Nhưng đối với các doanh nghiệp lâu đời trong ngành, điều này hoàn toàn khác. Đây vốn không phải là con đường mà họ sẵn sàng thực hiện.

Nhận ra giá trị của cà phê

Sự xuất hiện của làn sóng thứ ba và cà phê đặc sản, ngành công nghiệp đã nhận ra rằng cà phê có chất lượng ở các mức độ khác nhau. Như chúng ta đã biết, điều này phụ thuộc phần lớn vào hoàn cảnh và nỗ lực ở cấp độ sản xuất.

Sự khác biệt này giúp phân biệt cà phê với các mặt hàng khác. Cho dù sau cùng nó vẫn được trao đổi như một loại hàng hoá và ít có phần thưởng hay sự công nhận đối với nhiều nhà sản xuất.

Con đường phía trước rất đơn giản. Thành lập các nhà máy cà phê do nhà sản xuất điều hành tại nơi xuất xứ. Và đặc biệt, hãy coi cà phê như là một sản phẩm có giá trị tốt. Việc trả giá phải phản ánh đúng giá trị này. Tập trung nhiều hơn vào chất lượng và đầu tư vào cơ sở hạ tầng cho cộng đồng trồng cà phê. Điều này sẽ hỗ trợ mọi người nhận ra giá trị của cà phê.

Ngành cà phê đã bị các cấu trúc thuộc địa đã ăn sâu vào. Đối với nhiều tác nhân trong chuỗi cung ứng, đó chỉ là một phần của những gì chúng ta coi là bình thường. Nhưng trong chuỗi giá trị cà phê ngày nay, những điều này vẫn tiếp tục tồn tại. Và nó thường là yếu tố cản trở sự thành công và tăng trưởng của mỗi nhà sản xuất.

Để có thể bước lên một ngành công nghiệp toàn cầu, bình thường và công bằng là hai yếu tố chúng ta cần kiểm tra lại. Cho cả nhà sản xuất và toàn ngành. Một sự thay đổi tư duy tập thể là bước đầu tiên cần thiết.

Có vẻ như vẫn còn hy vọng ở phía trước. Các phong trào được thiết kế để trao quyền cho những người bị ảnh hưởng bởi các cấu trúc này đã đạt được động lực trên toàn thế giới. Những cách đạt được sự thay đổi thực sự đang được mọi người bắt đầu suy nghĩ và hành động.

Bạn có biết: HocaGroup.com hiện tại cung cấp giải pháp tổng thể về thiết bị máy pha cà phê, cà phê hạt và dịch vụ ngành F&B. Hãy liên hệ ngay với HocaGroup qua hotline 0862 132 229 để được hỗ trợ tư vấn miễn phí.